W języku polskim istnieje spora ilość nazw określających pokrewieństwo z innymi osobami. Wiele z nich zostały zapomniane i są używane coraz rzadziej. Czy wiesz na przykład, że teściowa właściwie może być świekrą, a wujek stryjkiem? Czy umiesz powiedzieć, kim dla Ciebie jest pociot, paszenog lub jątrew? Poznaj te i inne nazwy pokrewieństwa, które jeszcze do niedawna funkcjonowały w polskim słowniku.
Teściowa czy świekra — jak nazywać mamę partnera?
Najwięcej wątpliwości, jeśli chodzi o nazewnictwo pokrewieństwa, wywoływać może teściowa i świekra. Obecnie przyjęło się bowiem, że zarówno mamę męża, jak i mamę żony nazywamy teściową. Okazuje się jednak, że nie do końca jest to poprawne. Teść i teściowa (dawniej cieść i cieściowa) to bowiem jedynie rodzice żony. Natomiast rodziców męża powinniśmy nazywać świekrem i świekrą.
Podobnie dzieje się ze słowem "swaci". Otóż przyjęło się, że swatami nazywamy rodziców partnera naszego dziecka. Jednakże swat i swatka to — według zasad języka polskiego — jedynie ojciec i matka męża córki. Natomiast rodziców żony syna nazywać powinniśmy współteściem i współteściową. Łatwo się pogubić, prawda?
Canva
Wuj a stryj — jak nazywać wujka?
Kolejnymi członkami rodziny, których nazewnictwo może budzić wątpliwości, są wujowie. Otóż okazuje się, że — według zasad poprawnej polszczyzny — wujami są jedynie bracia mamy. Natomiast bracia ojca są już stryjami. W staropolskim funkcjonowały także takie nazwy jak praciotka (czyli siostra babki), przedwieć (brat babki), babka stryjeczna (siostra dziadka) czy prastryj (brat dziadka).
Namieszać w głowie mogą także nazwy kuzynostwa. W niektórych częściach Polski do dziś rozróżnia się, czy dany kuzyn jest z rodziny matki czy ojca, podczas gdy w innych częściach kraju nie ma to większego znaczenia, a kuzyni to zawsze kuzyni. W przypadku, gdy chcemy zaznaczyć dokładne pokrewieństwo, możemy powiedzieć brat stryjeczny na syna rodzeństwa ojca, siostra stryjeczna na córkę rodzeństwa ojca, brat cioteczny na syna rodzeństwa matki czy siostra cioteczna na córkę rodzeństwa matki.
Nietypowe nazwy pokrewieństwa
Obecnie nazwy pokrewieństwa nie są dla nas bardzo ważne. Mówiąc "ciocia" nie zastanawiamy się, czy jest to żona wujka, siostra mamy czy taty bądź nawet po prostu przyjaciółka rodziny... Jednakże dla dawnej arystokracji i szlachty nazwy krewnych były bardzo istotne i funkcjonowały w codziennym języku. Działo się tak ze względu na... dziedziczenie! To, czy dana osoba należała do rodziny poprzez krew czy poprzez ślub warunkowało bowiem jej majętność i możliwość odziedziczenia spadku. Bardzo mocno przywiązywano więc wagę na przykład do tego, czy dana ciotka to jątrew, zełwa czy może świeść. No właśnie, ale co właściwie oznaczają te słowa?
TEŚCIOWA - matka żony
TEŚĆ - ojciec żony
ŚWIEKRA - matka męża
ŚWIEKR - ojciec męża
SYNOWA lub SNECHA - żona syna
ZIĘĆ - mąż córki
DZIEWIERZ, dziś SZWAGIER - brat męża
SZWAGIER, kiedyś SWAK - brat żony lub mąż siostry
ZEŁWA - siostra męża
ŚWIEŚĆ siostra żony
JĄTREW, dziś BRATOWA - żona brata
PASZENOG - mąż siostry żony
POCIOT/NACIOT - mąż ciotki
SWACI - rodzice zięcia
WSPÓŁTEŚCIOWIE - rodzice synowej
