Dzień świętego Mikołaja — co to za święto i skąd pochodzi?

Kim jest Święty Mikołaj?

Święty Mikołaj przywodzi na myśl znaną na całym świecie postać krnąbrnego, dziadka z długą, białą brodą w czerwonym ubraniu. Według legendy każdego roku roznosi prezenty na wigilię Bożego Narodzenia. Jak się okazuje, jego pierwowzorem był urodzony w 270 roku biskup Miry w Licji. W Kościele Katolickim robił między innymi za patrona dzieci, panien (szczególnie tych, które nie miały posagu), marynarzy, rybaków czy więźniów.

Na temat Świętego Mikołaja niewiele tak naprawę wiadomo z uwagi na małą ilość źródeł historycznych z tamtych czasów. Prawdopodobnie urodził się w zamożnej rodzinie w Paterze nad Morzem Śródziemnym na terenie dzisiejszej Turcji. Chociaż mógł korzystać z ogromnego bogactwa, to ostatecznie poświęcił swoje życie, by nieść pomoc ubogim, a w szczególności najmłodszym. W tym celu przynosił dzieciom jedzenie i inne potrzebne rzeczy oraz drobne upominki przygotowane z okazji własnego święta. Z ciekawostek duchowny był pasjonatem morskich podróży i łowienia ryb.

Ostatecznie w czasach prześladowania chrześcijan za panowania Dioklecjana został wybrany na biskupa Miry. Zawsze stawał w obronie słabszych, a nawet rozdawał im swój majątek, co doprowadziło go do więzienia. Po wielu latach niewoli został uwolniony przez Konstantyna Wielkiego. Mikołaja biskupa znano głównie z jego niezwykłego miłosierdzia i dobrych uczynków. Za swojego życia miał uratować trzech tonących żeglarzy, a także trzech niesłusznie uwięzionych oficerów. Co więcej, zapewnił też posag trzem ubogim pannom, dzięki czemu mogły szczęśliwie wyjść za mąż.

Eksperci z Muzeum Narodowego w Warszawie twierdzą, że już w średniowieczu kultywowano Dzień św. Mikołaja — człowieka będącego biskupem Miry. Ustanowiono go na 6 grudnia, co miało związek ze śmiercią duchownego w IV wieku. Traktowano to wtedy jako godne przygotowanie do świąt Bożego Narodzenia.

Mikołajki — skąd wzięło się to święto?

Dzień Świętego Mikołaja, czyli Mikołajki to jeden z najbardziej wyczekiwanych przez wszystkie dzieci momentów w ciągu całego roku. Oficjalnie obchodzony jest w religii katolickiej i prawosławnej, jednak nie przeszkadza to innym w celebrowaniu tego dnia. W no
Canvacy z 5 na 6 grudnia miał odwiedzać domy, przyjeżdżając na saniach ciągniętych przez renifery. Sam dostawał się przez komin, aby wypełnić buty lub skarpety drobnymi podarunkami.

Choć dziś krążą legendy o dziadku mieszkającym w Laponii na terenie Finlandii, to tak naprawdę Święty Mikołaj to postać historyczna. Żył dawno temu w starożytnych czasach, a z jego życiem powiązane są liczne, pokrzepiające historie. Właśnie dlatego wybrano go jako jeden z najważniejszych symboli świąt, podkreślający wyjątkowy nastrój.

Według informacji spisanych w Bizancjum w IX wieku na terenie Konstantynopola już wtedy zadbano w chrześcijaństwie wschodnim i zachodnim o szczególne obchody 6 grudnia. Od tego momentu tradycja powoli rozpowszechniała się w innych krajach. Do XIX wieku był to na ziemiach polskich dzień wolny od pracy. Dziś ustawa tego nie przewiduje, jednak święto Mikołaja nazywane Mikołajkami nadal jest popularne wśród ludzi na całym świecie.

Zarówno w źródłach polskich, jak i czeskich, niemieckich, belgijskich, austriackich czy holenderskich podano, że od XV wieku wprowadzono zwyczaj obdarowywania dzieci prezentami. Miały one związek z wystawianymi dla najmłodszych dramatami liturgicznymi opowiadającymi losy biskupa. Zapiski pochodzące z Francji świadczą jednak o tym, że to zakonnice roznosiły wtedy upominki biednym rodzinom. W paczkach znajdowały się głównie pomarańcze i orzechy.

Jakie są tradycje związane z Dniem Świętego Mikołaja?

Dawniej Dzień Świętego Mikołaja odbywający się 6 grudnia był związany z chrześcijańskimi obrządkami i wypadał następnego dnia po ówczesnej Wigilii. Miał on ścisły związek z postacią biskupa. W Polsce celebrowali go głównie rolnicy i pasterze. W całej wiosce obowiązywał wtedy post. Dodatkowo przekazywano ofiarę na rzecz duchownego w formie kur i baranów czy zboża.

Prezent z okazji Mikołajek to stosunkowo późno kultywowana tradycja, która przybyła z Zachodu. Wprowadzono ją głównie dla najmłodszych. Na początku otrzymywały one święte krzyżyki i medaliony, a w późniejszym czasie ptaszki w klatkach, co miało być lekcją miłości, aby w końcu przekazywano im zabawki i słodycze. Dla niegrzecznych dzieci zaś przygotowywano rózgi.
Canva

Bardzo szybko Dzień św. Mikołaja zaczęli również obchodzić ten dzień uczniowie w szkołach. Do dziś w większości każdy losuje imię koleżanki lub kolegi. Następnie za ustaloną kwotę przygotowują dla siebie nawzajem miłą niespodziankę w postaci prezentów.

Najciekawsze przysłowia związane ze Świętym Mikołajem

Na Mikołaja porzuć wóz i zaprzęż sanie.

Na świętego Mikołaja czeka dzieci cała zgraja, da posłusznym ciasteczko, złe przekropi rózeczką.

Alboć wezmą, alboć daj – tak kazał święty Mikołaj.

Jeśli święty Mikołaj lodu nie roztopi, długo będą w ręce chuchać chłopi.

Sprawdź ciekawostki o Świętym Mikołaju w naszej galerii zdjęć!