Jak postępować ze stresem

“Stres jest dobry, kiedy Ty nad nim panujesz. Stres jest zły, kiedy On panuje nad tobą”

Bodziec czyli sytuacja, zdarzenie, które wywołuje u nas niespecyficzną reakcję nazywamy stresorem. Dla jednej osoby np. egzamin jest takim bodźcem, a dla innej nie. Dzieje się tak dlatego, że to od nas zależy, jakie nadamy znaczenie spotykającemu nas zdarzeniu. Jeżeli zinterpretujemy je jako nowe, trudne, niebezpieczne to wystąpi reakcja stresowa. Natomiast inna osoba może tę samą sytuację interpretować jako zwyczajną, nieskomplikowaną, nie zagrażającą. U niej nie wystąpi reakcja organizmu, ponieważ nie odbiera sytuacji jako stresora.

To jak osoba zareaguje na bodziec zależy od wielu czynników: cech osobowości, statusu czy sytuacji materialnej. Istotne jest nie to, co się dzieje, ale to, jak to odbieramy. Istnieją również takie bodźce, które same z siebie zdolne są do wywołania reakcji stresowej, ze względu na to, że długo oddziałują na człowieka. Dzieje się tak przy bardzo wysokich lub niskich temperaturach, ekstremalnym hałasie, po spożyciu nadmiernej ilości kofeiny, nikotyny, amfetaminy, przy intensywnym wysiłku fizycznym. Czasem ludzie z własnej woli poddają się działaniu takich stresorów, pijąc zbyt duże ilości kawy czy uprawiając za bardzo obciążający sport.

Dobry i zły stres

Interpretacja sytuacji jako zagrażającej lub nie, zależy od wielu różnych czynników. Reakcja na taką sytuację, którą określimy jako stresującą jest zróżnicowana. Może mieć różne nasilenie. Na przykład kiedy dowiadujemy się o egzaminie, interpretujemy go jako wyzwanie, trudną sytuację czyli stresor. Jeżeli jest to jakiś mały sprawdzian, to nie denerwujemy się bardzo, zaczynamy się uczyć. Pobudzenie stresowe w tej sytuacji pełni funkcję motywującą do działania, dodaje nam sił. W takim przypadku mamy do czynienia z dobrym stresem. Kiedy natomiast dowiadujemy się o jakimś bardzo ważnym egzaminie, od którego wiele zależy, możemy zareagować strachem paraliżującym działanie. Stres nie pozwala nam się koncentrować i efektywnie uczyć, w trakcie egzaminu powstaje uczucie pustki w głowie, itd. W takiej sytuacji mamy do czynienia ze złym stresem, który uniemożliwia pozytywne rozwiązanie.

Wraz ze wzrostem stresu poprawia się samopoczucie i ogólny stan zdrowia. Człowiek ma ochotę do działania, sprawdzania własnych możliwości, kompetencji, nabywania nowych umiejętności. Trzeba zaznaczyć, że zupełny brak bodźców, czyli bezczynność jest przyjemna tylko przez chwilę, a później prowadzi do nudy. Człowiek potrzebuje stymulacji, nowych wyzwań, aby się prawidłowo rozwijać, mieć pozytywną samoocenę. Najbardziej korzystny jest taki poziom stresu, który działa na osobę z taką siłą, że wykorzystuje ona jak najwięcej swoich zdolności, możliwości, ale w pozytywny sposób. Kiedy siła stresu będzie nadal wzrastać lub przedłużać się, to stres zaczyna być szkodliwy dla organizmu.

Objawy stresu, czyli jak reaguje organizm?

Aby zrozumieć reakcję organizmu na stres musimy sięgnąć do swoich korzeni.

Niebezpieczeństwa, jakie spotykały naszych przodków, bardzo często decydowały o tym, czy przeżyją oni czy nie. W takich sytuacjach organizm musiał szybko reagować.

Najpierw trzeba było ocenić czy przeciwnik np. duże zwierzę jest dla nas zagrożeniem, jeśli tak – czy jesteśmy w stanie go pokonać, czy raczej powinniśmy uciekać. Taka reakcja walki lub ucieczki wiąże się z całą gamą zmian, jakie zachodzą w ciele człowieka. [..] W przeszłości, kiedy mijało niebezpieczeństwo (udało się uciec lub pokonać przeciwnika) człowiek uspokajał się, organizm wracał do stanu równowagi.

Dzisiejsze zagrożenia mają zupełnie inną postać, rzadko da się je rozwiązać metodą walki lub ucieczki. Jednak reakcje naszego organizmu pozostały dokładnie takie same. Na sygnał zagrożenia reaguje pełną gotowością. Dodatkowo taka stresująca sytuacja często utrzymuje się przez dłuży czas i ciało nie może wrócić do normalnego stanu i sposobu funkcjonowania. [..]

Metody radzenia sobie ze stresem

Każdy z nas ma własną, indywidualną receptę na stres. Jedni są w tym bardziej skuteczni, inni mniej. Istnieje kilka uniwersalnych sposobów na zredukowanie napięcia wiązanego z sytuacją stresową.

Oddychanie

Jest najprostszą metodą redukowania napięcia, uspakajania się. Można zastosować ją prawie we wszystkich miejscach, gdzie nam się coś przydarzyło – w sposób niewidoczny dla otoczenia. Czasem wystarczy zrobienie sobie przerwy i oddychanie w wolniejszym tempie. Jako forma terapii, najbardziej popularną metodą jest oddychanie przeponowe. Istnieją różne formy takiego oddychania, warto je poznać i próbować wykonywać.

Relaksacja

Umiejętności relaksowania się również trzeba się nauczyć i wymaga systematycznego ćwiczenia. Można się jej uczyć w domu, korzystając z dostępnych poradników. Istnieją również behawioralne techniki relaksacji, które stosuje się pod okiem terapeuty. Stosowane są w leczeniu nadmiernych reakcji stresowych. Najczęściej używane techniki behawioralne to: medytacja, relaksacja neuromięśniowa, kontrola oddychania oraz metody biologicznego sprzężenia zwrotnego.

Sen

Często brak wystarczającej ilości snu jest bodźcem wywołującym stres.

Wystarczy, że się dobrze wyśpimy i od razu czujemy się lepiej. Również, kiedy stres est wywołany inną sytuacją, zdrowy sen pozwala nam zregenerować siły. Jednak zdarza się, że z powodu nadmiernego stresu nie możemy spać. Warto wtedy zadbać o odpowiednie psychiczne przygotowanie się do snu – trzeba się wyciszyć (nie ćwiczyć intensywnie, e jeść ciężkostrawnych posiłków). Czasem może występować zjawisko nazwane syndromem porannego stresu. Charakteryzuje się tym, że wieczorem bardzo zmęczeni zasypiamy, a ok. 3-4 godziny w nocy budzimy i się i już nie potrafimy zasnąć. Myśli krążą wokół różnych ważnych tematów, rozpamiętujemy przeszłość albo planujemy przyszłość. A dodatkowo próbujemy cały czas ponownie zasnąć zdając sobie sprawę z ego, że czeka nas ciężki dzień. Jest to objaw stresu. Lepiej jest przerwać tę sytuację np. zapalić światło, wyjść do drugiego pokoju, pomyśleć o czymś przyjemnym.

Ćwiczenia fizyczne

Z doświadczenia wiemy, że ruch bardzo pomaga. Dzieje się tak dlatego, że w sytuacjach stresu organizm przygotowuje się do walki lub ucieczki. Kiedy żadna aktywność nie następuje może mieć to niedobre konsekwencje. Sport jest pewnym odpowiednikiem pierwotnych reakcji obronnych i pozwoli naszemu ciału wrócić do normalnego funkcjonowania. Nie ma konkretnych wytycznych, jakiego rodzaju dyscypliny portowe należy uprawiać, ważna jest jakakolwiek aktywność fizyczna. Może to być spacer, ćwiczenie w domu, aerobic. Metodą, która zapewnia nie tylko ruch, ale również wycisza psychicznie jest joga.

Odpowiedzialność

To czy jakaś sytuacja jest dla nas stresująca czy nie, zależy od nas. Jeżeli interpretujemy ją jako zagrożenie, to nastąpi reakcja stresowa, jeżeli uznamy ją za obojętną, to taka reakcja nie wystąpi. Ważne jest, aby uświadomić sobie (często pod okiem terapeuty) co sprawia, że pewne sytuacje odbieramy za zagrażające. Mogą to być pewne cechy charakteru np. perfekcjonizm, który nie pozwala nam na najmniejsze potknięcia. Może to również być niska samoocena, przez którą każde zadanie wydaje nam się niemożliwe do wykonania.

Takich powodów może być bardzo dużo, trzeba je poznać. Wtedy już wiadomo z jakim indywidualnym problemem trzeba pracować. Uzyskanie właściwego poczucia własnej wartości spowoduje, że już nie wszystkie nowe sytuacje będą wzbudzały w nas strach.

Dieta

“Jesteśmy tym, co jemy”. W sytuacjach stresu nasze zachowanie ulega zmianie i dzieje się to samo z nawykami żywieniowymi. Pijemy więcej kawy, a kofeina źle wpływa na funkcjonowanie organizmu, mimo tego, że doraźnie pobudza. Palimy więcej papierosów, a nikotyna powoduje zaburzenia krążenia krwi i wiele innych negatywnych skutków. Pijemy więcej alkoholu, bo daje wrażenie rozluźnienia. Trzeba pamiętać, aby w trudnych momentach dostarczać organizmowi jak najwięcej potrzebnych składników, jeść regularnie, a nie dodatkowo obciążać go używkami.

Farmakologia

Leki należy stosować tylko w szczególnych wypadkach np. kiedy jest bardzo wysoki poziom lęku. Zawsze powinny być tylko czynnikiem wspomagającym terapię, a nie jedynym środkiem. Trzeba je stosować w jak najmniejszych dawkach i w jak najkrótszym czasie.

Stres jest naszym codziennym towarzyszem i nie sposób przed nim uciec. Kiedy wiemy skąd się bierze, znamy mechanizm powstawania reakcji stresowej, łatwiej nam zrozumień nasze zachowanie. Warto zastanowić się dlaczego właśnie my w konkretnych sytuacjach reagujemy lękiem. Kiedy rozpoznamy indywidualne cechy, sposoby reagowania, to mamy możliwość pracy nad sobą. Może w przyszłości sytuacje, które teraz stanowią dla nas źródło stresu, staną się normalną, nie zagrażającą rzeczywistością. Warto również spróbować różnych technik obniżających napięcie związane ze stresem. Ich gama jest szeroka i każdy znajdzie metodę, która właśnie dla niego okaże się skuteczna.

Źródło Jak postępować ze stresem