Dzień Górnika — w jaki sposób obchodzimy Barbórki?

Dzień Górnika — w jaki sposób obchodzimy Barbórki?

Dzień Górnika — w jaki sposób obchodzimy Barbórki?

Canva

Jedną z ważnych tradycji w Polsce, która szczególne znaczenie ma na Dolnym Śląsku, jest Barbórka, czyli święto górników. Jego obchody datowane są każdego roku na 4 grudnia, co ma związek z dniem świętej Barbary. W tym samym czasie świętują nie tylko górnicy, ale też przedstawiciele innych zawodów związanych z górnictwem, w tym hutnicy, kamieniarze czy geolodzy. Poza ceremonią kościelną odbywają się również liczne wydarzenia kulturalne organizowane dla całych rodzin.

Reklama

Skąd wzięło się święto górników?

Na początku zgodnie ze staropolską tradycją Barbórka była wyłącznie religijnym świętem. Już w średniowieczu ustanowiono dzień 4 grudnia jako wolny od pracy. Wraz z początkiem XIX wieku powstało wiele nowych zwyczajów kultywowanych każdego roku.

Jednym z nich jest zrywanie gałązek wiśni lub forsycji, co w zależności od regionu miało zapewnić dobrobyt czy też zwiastować okazję do zamążpójścia lub zbliżający się ślub. Wierzono także, że ścięte gałązki jabłoni lub innego drzewka owocowego wstawione w Dniu Górnika do wazonu z wodą, pozostaną świeże na Boże Narodzenie. Poza tym wykonywano różnego rodzaju wróżby na nadchodzący rok.

Jak Barbórki po wodzie, święta będą po lodzie

— mawiano niegdyś.

W austriackich Alpach rozdawano w kopalniach tzw. chleb świętej Barbary stworzony na bazie ciasta piernikowego. Z kolei w sztolniach na terenie Niemiec, Szwajcarii i Tyrolu zapalano specjalne światełko. W ten sposób górnicy zapewniali sobie bezpieczeństwo i ochronę przed nagłą śmiercią podczas swojej pracy.

Mężczyźni trzymają w rękach węgiel Canva

W Polsce Barbórka również miała zabarwienie religijne. Dopiero w XX wieku w czasach PRL władze nadały temu świętu świeckiego charakteru, ustanawiając jako Dzień Górnika. Raz na zawsze zmienił się wtedy sposób, w jaki go obchodzono.

Kim była święta Barbara?

Barbórki są ściśle związane z postacią świętej Barbary. Jest ona patronką górników, a także trudnej pracy i dobrej śmierci. Choć w Kościele Katolickim odgrywa bardzo ważną rolę, to nadal niewiele wiadomo o tej kobiecie i nie ma pewności, czy tak naprawdę istniała. Prawdopodobnie żyła na przełomie III i IV wieku w pogańskiej rodzinie w Heliopolis na terenie dzisiejszego Libanu. Chrześcijanką stała się starożytnym mieście Nikomedia położonym w Turcji, gdzie została wysłana na nauki.

Rodzina nie była zadowolona z powodu tej decyzji, gdyż w tamtym czasie prześladowano wierzące osoby. Ostatecznie męczennica została zdradzona przez własnego ojca, który doniósł na nią władzom cesarskim, przez co została uwięziona w wysokiej wieży. To właśnie tam miała doznać objawienia. Legenda głosi, że ostatecznie uciekła i schowała się w pomiędzy pobliskimi skałami. Właśnie dlatego została wybrana jako patronka górników.

Niestety mimo schronienia Barbarę schwytano i skazano na śmierć przez ścięcie. Za popełnioną zbrodnię jej krewny otrzymał symboliczną karę — porażenie piorunem. Przed śmiercią kobieta otrzymała informację od samego Boga, że nikt, kto będzie wspominał zmarłą, nie umrze bez sakramentów. Właśnie dlatego celebracja dnia świętej ma duże znaczenie dla każdego górnika.

Najciekawsze zwyczaje z okazji Dnia Górnika

Do dnia dzisiejszego Dzień Górnika to bardzo ważne święto organizowane symbolicznie, aby zapewnić górnikom bezpieczeństwo podczas codziennej pracy. Poza tradycyjnymi obchodami odbywa się również mnóstwo imprez pobocznych, w których udział biorą całe rodziny górnicze, w tym również dzieci. Jakie są najważniejsze zwyczaje?

Karczmy piwne — o co w tym chodzi?

Termin karczma piwna jest ściśle związany z tradycjami z okazji Barbórki. Wydarzenie to rozpoczyna się już na kilka dni przed 4 grudnia. To właśnie wtedy mężczyźni związani z górnictwem — polscy studenci i naukowcy, pracownicy kopalni i firm z nimi kooperującymi, a także emeryci uczestniczą w specjalnych imprezach. Oprócz tego zapraszano też pozostałych ludzi zajmujących się przemysłem wydobywczym.

Wbrew powszechnym przekonaniom karczmy piwne są dość nową tradycją, gdyż wprowadzono ją w latach 80. ubiegłego wieku. Wcześniej jedynie odbywały się spotkania gwarków przy piwie, jednak całe święto miało charakter wyłącznie religijno-rodzinny.

Według rytuału górnicy zasiadają przy dwóch, długich stołach — młode i stare strzechy osobno, dzieląc się na tzw. tablice lewą i prawą. Obie grupy rywalizują z sobą w różnych konkurencjach. Wszystko nadzorują Kontrapunkty powoływani przez „Wysokie Prezydium w sprawach piwnych i nie tylko”. Na oficjalne rozpoczęcie imprezy śpiewany jest hymn i pieśni górnicze.

Podczas spotkania wszyscy obowiązkowo ubrani są w specjalne mundurki. Górnikom, którzy źle skompletują strój, wymierzano kary, takie jak wypicie piwa z solą lub zakucie w dyby. Poza tym wręczane są też śmieszne prezenty, zwykle nawiązujące do ostatniej biesiady. Tradycyjnie odbywają się również inne występy artystyczne i pasowanie na górnika przypieczętowane poprzez uderzenie szpadą.

Strój galowy na Dzień Górnika Canva

W karczmach piwnych nie biorą udziału jedynie kobiety. Dla nich w latach 90. XX wieku powstał odpowiednik, jakim są tzw. combry babskie. Dobra zabawa podczas Dnia Górnika ma przynosić ochronę podczas pracy przez kolejny rok.

Kto w Barbórka nie pije, tego w grubie zabije

— brzmiało staropolskie przysłowie.

Msza święta wraz z uroczystym przemarszem

Tradycyjna Barbórka rozpoczyna się od uroczystej mszy w świątyni lub cechowni (specjalnym pomieszczeniu, do którego pracownicy kopalni przybywają, zanim znajdą się pod ziemią) obok figury przedstawiającej świętą Barbarę. Następnie orkiestra górnicza przechodzi ulicami na osiedlach górników, aby zagrać oficjalny hymn.

Ze świętem związany jest także tradycyjny strój. W ten dzień każdy górnik powinien popracować nad odpowiednim wizerunkiem. W tym celu wprowadzono zwyczaj noszenia specjalnego mundurka z godłem przedstawiającym skrzyżowane narzędzia nazywane młotami, a konkretnie perlik i żelazko.

Sprawdź 10 ciekawostek dotyczących Barbórki, czyli Dnia Górnika w naszej galerii zdjęć!

Przedstawiamy 10 ciekawostek związanych z Dniem Górnika.
Źródło: Canva
Reklama
Reklama